Dokuzuncu FIFA Kadınlar Dünya Kupası, 20 Temmuz – 20 Ağustos tarihlerinde Avustralya ve Yeni Zelanda’da 32 takımın katılımıyla gerçekleşti. Turnuvaya dair konuşulacak çok şey var. Bu yazıyı günlük şeklinde hazırlamamın sebebi, olabildiğince çok şeyi dahil edebildiğim ama -umarım- çok yorucu olmayan bir metin oluşturabilmek. Böylece, metinde ilk kez duyup merak ettiğiniz bir şey olursa araştırmaya devam edebilirsiniz. Ayrıca geride bıraktığımız dopdolu bir ay, muhtemelen şimdiden unuttuğumuz pek çok önemli anı ve gündemiyle, bir film şeridi gibi gözlerimizin önünden geçsin istedim. Son olarak, algoritmaların bize altın tepside sunmadığı, ilgilisinin ulaştığı görselleri, hatırlamak istediğimizde dönüp bakabileceğimiz bir yerde hikayeleriyle birlikte toparlama fikri beni mutlu etti. Umarım sizlerin de hoşuna gider. Keyifli okumalar.
20 Temmuz
Yeni Zelanda-Norveç: 1-0 / Avustralya-İrlanda: 1-0
2022 Erkekler Dünya Kupası’nda olduğu gibi FIFA’dan bu turnuvada da Pan-Afrika ve panseksüel bayrak renklerini birleştiren “One Love” pazu bantlarına ve gökkuşağı renkli herhangi başka bir tasarıma izin çıkmadı. Bunun yerine kaptanlara sekiz farklı seçenek sunuldu. Takımların sahada iletmek istediği politik mesajları önceden belirlenmiş seçeneklere sıkıştırmak zorunda bırakan ve kuir temsilini “kapsayıcılık” ve “cinsiyet eşitliği” ifadelerinin muğlaklığına sıkıştıran bu karara ne gibi yaratıcı tepkiler geleceği merak konusuydu. Açıkçası turnuva boyunca bu konuda çok fazla protesto anı görmesek de açık kuir kimlikli 100 civarı oyuncunun olduğu bir turnuvayı izlemek “her yürüyüşümüz onur yürüyüşü” dedirtti.
Turnuva maskotu Tazuni, muhtemel ilham kaynağı Megan Rapinoe ile.
Yeni Zelanda kaptanı Ali Riley’nin gökkuşağı ve trans bayrağı renklerindeki ojeleri, açılış maçının ardından yapılan basın toplantısında ekrana yansıdı. Turnuvanın ilerleyen günlerinde verdiği bir röportajda, intihar teşebbüsü nedeniyle psikiyatri servisinde kalan küçük bir çocuğun maçtan sonraki gün “Dün Ali Riley’i izledim, bana umut verdi, artık yalnız hissetmiyorum,” diyerek tırnaklarına oje sürdüğünü öğrendiğini anlattı ve “Sadece FIFA’ya tepki amaçlı yaptığım bu eylemin ulaştığı yer, bulunduğumuz platformların etki gücünü gösterdi.” dedi.
Ev sahipleri neredeyse tüm maçlarını dolu sahalarda oynadı, turnuvadaki 64 maçta toplam seyirci sayısı iki milyona yakındı. Avustralya’nın İngiltere’yle oynadığı yarı final maçının televizyon yayınında ülkedeki tüm zamanların izleyici rekoru kırıldı.
21 Temmuz
Nijerya-Kanada: 0-0 / Filipinler-İsviçre 0-2 / İspanya-Kosta Rika: 3-0
Filipinler dünya kupası tarihindeki ilk maçına çıktı. Haiti, Fas, Panama, Portekiz, İrlanda, Vietnam ve Zambiya da ilk dünya kupası tecrübesini yaşayan diğer takımlar oldu. Sekiz takım içerisinden yalnızca Fas grup aşamasını geçebildi.
22 Temmuz
ABD-Vietnam: 3-0 / Zambiya-Japonya: 0-5 / İngiltere-Haiti: 1-0 / Danimarka-Çin: 1-0
Dünya Kupası sahnesi ve yoğun medya ilgisi, fırsat eşitsizliklerinin ve oyuncuların yaşadığı sorunların çok daha fazla insan tarafından bilinmesini de sağladı. Örneğin ilk kupa tecrübelerini yaşayan Zambiyalı futbolcuların, Ağustos 2021’den bu yana -FIFA’dan kadın futbolu için gelen hibelerden paylarına düşenler de dahil- ödeme alamayışları ve oyunculara yönelik cinsel istismar suçlaması olan ve FIFA’nın hakkında yürüttüğü soruşturma devam eden teknik direktör Bruce Mwape’nin hala takımın başında olması, hem oyuncuların futbol oynayabilmek için nelere karşı mücadele etmek zorunda kaldığını hem de FIFA’nın kadın+ futbolcuların haklarına ve güvenliğine yeterli önceliği vermediğini gösterdi. Takımdan ismini açıklamayan bir oyuncu turnuva öncesi Mwape hakkında, “Birisiyle yatmak isterse evet demek zorundasın, koçun takımdan oyuncularla yatması normal görülüyor.” demişti. Turnuva sürerken bir antrenmanda da oyunculardan birine rıza dışı temasta bulunduğu takıma yakın bir kaynak aracılığıyla medyaya yansıdı.
1991’de düzenlenen ilk FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nın ev sahibi ve 1999 finalisti “Çelik Güller” lakaplı Çin, turnuvaya erken veda eden takımlardan biriydi. Turnuvadaki 12 kadın baş antrenörden biri olan Shui Qingxia, “Bizim için en büyük çıkarım, teknik ve fizik olarak diğer takımlardan ne kadar geride kaldığımızı fark etmek oldu; yapacak çok işimiz var ve bu yarışa yetişebilmek için bir kuşaktan fazlası gerekecek.” dedi.
23 Temmuz
İsviçre-Güney Afrika: 2-1 / Hollanda-Portekiz: 1-0 / Fransa-Jamaika: 0-0
Kalesinde gol görmeden gruptan çıkan Jamaika, pek çok takım gibi sahada olabilmek için saha dışında da inanılmaz bir mücadele sürdürüyor. Turnuvadan kısa süre önce oyuncular, ülke federasyonunda “derhal yapısal bir değişiklik” isteyen açık bir mektup yayımladı. Federasyona pek çok kez yetersiz destek ve kabul edilemez koşullar nedeniyle kaygılarını iletip cevapsız kaldıklarını belirten oyuncular, Amsterdam’da hazırlık kampındayken bir yandan da masraflarını karşılayabilmek için bağımsız maddi destek arayışındaydı. Takım oyuncularından Havana Solaun’un annesi kitlesel fon kampanyası başlatırken, “Reggae Girlz” lakaplı takıma hem maddi hem de manevi destek veren isimlerden biri de Bob Marley’in kızı Cedella Marley oldu.
24 Temmuz
İtalya-Arjantin: 1-0 / Almanya-Fas: 6-0 / Brezilya-Panama: 4-0
Barselona forması giyen 16 yaşındaki İtalyan oyuncu Giulia Dragoni 16 forma numarasıyla ilk dünya kupası maçına çıktı. Maçın tek golü tecrübeli oyuncu Girelli’den geldi. Girelli golünü ön çapraz bağ sakatlığı yaşayan Juventuslu takım arkadaşı Martina Rosucci’ye adadı.
Aynı gün, gruplarından çıkamayacağını henüz bilmeyen favori takımlar Almanya ve Brezilya, Fas ve Panama’yı sırasıyla 6-0 ve 4-0 gibi farklı sonuçlarla geçti. Fas takım kaptanı Ghizlane Chebbak’a maç öncesinde BBC muhabiri tarafından gelen soru, özellikle de sorulma şekliyle, ayrıcalığın getirdiği nüans kaybının trajikomik bir örneğiydi. “Fas’ta eşcinsel ilişkiler yasal değil. Peki takımınızda hiç eşcinsel oyuncu var mı ve hayat onlar için nasıl?” sorusu moderatör tarafından veto yiyen muhabir ısrarlarına devam etti; BBC, bu olayın ardından bir özür açıklaması paylaştı.
25 Temmuz
Kolombiya-Güney Kore: 2-0 / Yeni Zelanda-Filipinler: 0-1 / İsviçre-Norveç: 0-0
Turnuvanın açık lubunya oyuncularından Yeni Zelandalı LGBTİ+ hakları savunucusu Hannah Wilkinson’ın golü, koşusunun başında ceza sahasından uzak bir noktada kafasının çok küçük bir bölümü ofsayta düştüğü için iptal edilince Video Yardımcı Hakem (VAR) sistemi, eleştiri oklarının hedefi oldu. Öte yandan tribünlerde “I just hope both teams have fun” [Sadece iki takımın da keyif almasını umuyorum] pankartının göze çarptığı maçta Filipinler’in tek golünü atan Sarina Bolden’ın Instagram bio’sundaki “I just wanna have fun and be gay” [Sadece keyif almak ve ‘eşcinsel olmak / mutlu olmak’ istiyorum] notu tesadüf müydü bilinmez ancak fazlasıyla manidardı.
16 yaşındaki Casey Phair, Güney Kore’nin Kolombiya karşısında çıktığı maçta doğum gününden 26 gün sonra forma giyerek kadınlar ve erkekler dünya kupaları tarihinin gün farkıyla en genç oyuncusu oldu.
26 Temmuz
Japonya-Kosta Rika: 2-0 / İspanya-Zambiya: 5-0 / Kanada-İrlanda: 2-1
Kanadalı orta saha Quinn, FIFA turnuva tarihinin ilk açık trans oyuncusu olarak tarihe geçti. Quinn, her gün yeni bir transfobik gelişmenin yaşandığı spor dünyasına non-binary bir atletin hem açık kimliğiyle sporda yer bulabileceğini hem de fırsat bulduğunda harika bir oyun sergileyebileceğini sahada gösterdi.
27 Temmuz
ABD-Hollanda: 1-1 / Portekiz-Vietnam: 2-0 / Avustralya-Nijerya: 2-3
Avustralya ve Nijerya’nın karşılaştığı maçta Brisbane’deki Lang Park Stadyumu gökkuşağı renkleriyle ışıklandırıldı.
Ev sahiplerinden Avustralya’yı 3-2 yenen Nijerya, hem Asisat Oshoala’nın gol sevinciyle hem de saha içinde ve dışındaki mücadelesiyle akıllara kazındı. Son 16 turunda İngiltere’ye penaltılarda kaybeden takım, hazırlık sürecinde federasyonun yeterli imkan sağlamaması ve maaşlarının düzenli ödenmemesi gibi sorunlar yaşarken turnuva boyunca en keyifli futbolu izleten ekiplerden oldu.
Türkiye kadın milli takımı teknik direktörü Necla Güngör Kıragası, turnuva değerlendirmesinde, kadınlarda topun oyunda kalma süresinin erkeklere göre daha uzun olduğunu ve bunun kadınların futbolu oynamak istemesiyle ilgili olduğunu söyledi. Eşit imkanlarla ve saygı görerek bu oyunu oynayabilmek için mücadele veren oyuncuların kupa istatistiğine bu yorumu getirmek Nijerya ve pek çok takımın istekli oyununu düşündüğümüzde çok yerinde görünüyor.
28 Temmuz
Arjantin-Güney Afrika: 2-2 / İngiltere-Danimarka: 1-0 / Çin-Haiti: 1-0
Güney Afrika, federasyonlarına rağmen futbol oynayan takımlardan bir diğeriydi. Turnuva öncesi Botswana’ya karşı oynayacakları hazırlık maçı için kendilerine zemin koşulları iyi olmayan, lig maçlarında da tercih edilmeyen bir saha verilmesi üzerine kupa öncesi sakatlık riski almak istemeyen takım, federasyonu boykot edip maça çıkmamıştı.
Kanada futbol takımının eşit ücret ve eşit imkanlar için mücadelesinde, maddi sıkıntıları öne sürerek pazarlığa zorlayan ülke federasyonu işi yokuşa sürüyor. Turnuva sürerken paylaştıkları açıklamada geçici bir anlaşmaya vardıklarını ve mücadelelerinin devam edeceğini belirten oyuncular, “Şimdilik yalnızca futbola odaklanmak istiyoruz.” dedi.
29 Temmuz
Fransa-Brezilya: 2-1 / İsveç-İtalya: 5-0 / Panama-Jamaika: 0-1
Brezilya’yı iyi bir oyunla 2-1 geçen Fransa’da takım kaptanı Wendie Renard, genç oyuncu Selma Bacha’yı böyle kutladı.
Juventus’ta birlikte oynayan ve aşklarını futbola borçlu olduğunu söyleyen Lisa Boattin ve Linda Sembrant çifti, İtalya-İsveç maçında rakip olarak karşılaşmadan hemen önce saha kenarında buluştu. Partner ya da arkadaş olan oyuncuların maç öncesi neşelerine, maç sonrası da birbirlerine desteklerine sıkça tanık olmamız, turnuvanın en mutlu eden yanlarından biriydi.
30 Temmuz
Kolombiya-Almanya: 2-1 / Güney Kore-Fas: 0-1 / Norveç-Filipinler: 6-0 / İsviçre-Yeni Zelanda: 0-0
Kolombiyalı Linda Caicedo, turnuvaya damga vuran genç oyunculardan biri oldu. Caicedo, 15 yaşında yumurtalık kanseri olduğunu öğrenmiş, ameliyat ve kemoterapi sürecinden sonra sahalara dönmüştü. Real Madrid’de oynayan 18 yaşındaki oyuncu Almanya’ya karşı turnuvanın en güzel gollerinden birini attı ve golünü kız arkadaşı Valentina’ya hediye etti.
Fas’ın Güney Kore’yi 1-0 geçtiği maçta defans oyuncusu Nouhaila Benzina da ilk kupa maçına çıktı ve bir Dünya Kupası maçında başörtüsüyle oynayan ilk oyuncu olarak tarihe geçti.
31 Temmuz
Kosta Rika-Zambiya: 1-3 / Japonya-İspanya: 4-0 / İrlanda-Nijerya: 0-0 / Kanada-Avustralya: 0-4
Kanada’nın Avustralya karşısında aldığı farklı yenilgi, turnuvaya altıncı kez katılan efsane Christine Sinclair’in de bu platforma muhtemel vedası anlamını taşıyordu. Maçın sonunda sahadan bir tutam çim kopardığını gören gazeteci nedenini sorunca, “Muhtemelen bir dünya kupası daha oynamayacağım. Son kez bir Dünya Kupası maçında sahadan ayrılıyorum.” dedi. Aynı maçta, Hayley Raso’nun taktığı kurdeleleri, onu ekranda ayırt edebilmek için büyükannesinin gönderdiğini ve hatta formasına uygun renkte seçtiğini öğrendik ve Avustralya takımını biraz daha sevdik.
Zambiya, dünya kupasına grup aşamasında veda etse de turnuvayı galibiyetle kapattı ve Barbra Banda, FIFA Kadınlar Dünya Kupası’ndaki bininci golü atarak tarihe geçti. Banda, FIFA’nın belirlediği kriterlere göre yapılan cinsiyet testinde “kadın” kategorisinin gerekliliklerini karşılamadığı gerekçesiyle geçtiğimiz yıl Kadınlar Afrika Uluslar Kupası’na katılamamıştı. Zambiya, testlerin Afrika Futbol Konfederasyonu (CAF) tarafından tüm oyunculara zorunlu tutulduğunu belirtti. FIFA’nın ve pek çok spor birliğinin yıllar içinde yöntemleri değişse de uygulamadan hala kaldırmadığı bu testler, “şüphe görüldüğü durumda” otoriteler tarafından uygulanabiliyor. Bu şüphenin çoğu zaman beyaz Avrupalı kadın bedeni imgesine uymayan kişilere yöneltildiğini ve Siyah kadınların “fazla” güçlü olduğu durumlarda bu testin hedefi haline geldiğini Caster Semenya’nın ve Annet Negesa’nın hala süren mücadelelerinden de biliyoruz. Kadınların performansına bir cam tavan belirlemesi yönüyle cinsiyetçi, aynı zamanda “saf kadın bedeni” kriterini sömürgecilik döneminde sabitlenen cinsiyet kategorileri üzerinden dayatması yönüyle transfobik ve ırkçı boyutları olan bu uygulamaların bilinen son hedefi Barbra Banda, FIFA’nın turnuvada takımları bu testler konusunda “iç işlerinde özgür” bırakması sayesinde turnuvaya katılabildi.
1 Ağustos
Vietnam-Hollanda: 0-7 / Portekiz-ABD: 0-0 / Haiti-Danimarka: 0-2 / Çin-İngiltere: 1-6
Grup maçları sona yaklaşırken son 16’ya kalan takımlar da belli olmaya başlamıştı. Turnuvada izlemekten en keyif aldığım takımlardan biri olan Portekiz, maç boyunca ABD’yi zorlamasına rağmen gole ulaşamayarak turnuvaya veda etti. Megan Rapinoe’nun teknik becerilerini izlemeye doyamadığımız Jessica Silva’yı teselli etmesi kameralara böyle yansıdı.
2 Ağustos
Güney Afrika-İtalya: 3-2 / Arjantina-İsveç: 0-2 / Jamaika-Brezilya: 0-0 / Panama-Fransa: 3-6
Panama, Fransa’ya farklı yenilse de maçın henüz başında Marta Cox’un güzel golüyle öne geçerek heyecan yarattı. Kupanın en iyi 10 golü arasında gösterilen bu gol, aynı zamanda Panama’nın kupa tarihindeki ilk golü oldu.
Kanada’nın hemen ardından favorilerden Brezilya da turnuvaya veda etti. Bu, bir diğer efsanenin, Marta’nın dünya kupası sahnesine vedası anlamına geliyordu. “Bıraktığımız yerden yeni nesil devam edecek, daha da fazla çocuğa ilham olacak,” diyen futbolcu yirmi yıllık hikayesini duygu yüklü bir konuşmayla sonlandırdı. Beraberlikle sonuçlanan maç sonrası Jamaika ise son 16’ya kalmanın sevincini yaşıyordu. Maç sonunda, Jamaika kaptanı “Bunny” Shaw, Marta’ya, sadece kendisine değil dünyanın dört bir yanında bir sürü kız çocuğu için ilham kaynağı söyledi.
Aynı gün İtalya da Güney Afrika’ya 3-2 yenilerek turnuvaya grup aşamasında veda etti. Oyuncular, yapısal sorunlar nedeniyle potansiyellerinin altında kaldıklarını belirten bir açıklama yayımlarken, halihazırda eleştirilerin odağında olan teknik direktör Milena Bertolini de birkaç gün sonra istifasını açıkladı. Azzurre lakaplı takım beklentisiz gittiği 2019 Dünya Kupası’nda çeyrek finale kalınca ülkedeki kadın futbolunun gelişmesi için hızlı adımlar atılmıştı. Serie A’nın kadınlar kategorisi uzun yıllardır açık olsa da oyuncular profesyonel futbolcu statüsünü ancak geçen yıl elde edebildiler. Futbol endüstrisinin görkemli gösterileri arasında özellikle işin tüketim tarafındakiler olarak çoğu zaman hatırlamak istemesek de futbolcular, hem büyük fiziksel çaba ve fedakarlık gerektirmesi hem de performanslarının ve bedenlerinin milyonlarca göz tarafından sürekli değerlendirmeye, yoruma ve ihlale açık olması sebebiyle her açıdan zorlayıcı bir mesleğin emekçileri. Profesyonel statüye geçmenin futbolcular için başta asgari ücret belirlenmesi olmak üzere maaş artışı, yol harcırahı, prim gibi maddi getirileri oldu. Bunun yanı sıra emeklilik, işsizlik maaşı, sağlık hizmetlerine erişim ve doğum izni gibi haklar da kazanıldı. Yine de, bu turnuvada yaşanan hayal kırıklığı, İtalyan futbolunda kadınların koşullarına dair çözülmeyi bekleyen yapısal sorunlar olduğunu gözler önüne serdi.
3 Ağustos
Kore-Almanya: 1-1 / Fas-Kolombiya: 1-0
Fas’ın Kolombiya’yı yendikten sonra Kore-Almanya maçının sonucunu beklediği an, benim için hala turnuvanın en akılda kalıcı anı. Eşit ücret mücadelesini saha dışında sürdüren Almanya oyuncuları ise, maskotları Koala Waru ile neşeli bir başlangıç yaptıkları turnuvaya grup aşamasında beklenmedik bir şekilde veda etti.
Son 16 Turu
5 Ağustos
İsviçre-İspanya: 1-5 / Japonya-Norveç: 3-1
Son 16 turunun ilk gününde İspanya ve Japonya rahat ve üstün oyunlarla çeyrek finale çıktı. Japonya, oyunlarının yanı sıra formalarının güzelliğiyle de gönülleri fethetti.
6 Ağustos
Hollanda-Güney Afrika: 2-0 / İsveç-ABD: 0-0 (Penaltılar: 5-4)
Penaltılara kalan İsveç-ABD maçında VAR sistemi Lisa Hurtig’in son penaltısının milimetrik farkla içerde olduğunu tespit edince İsveç çeyrek finallere çıkan taraf oldu. Dört Dünya Kupası ve dört Olimpiyat şampiyonluğuyla bugün kadın futbolu denince belki de ilk akla gelen ülke olan ABD’nin çeyrek finale çıkamadan elenmesi ve turnuva genelindeki oyunu hayal kırıklığı yarattı. ABD’nin elenmesini oyuncuların “fazla” özgüvenine bağlayanların yanı sıra, futbolcuların bir kısmının milli marş protestosunu devam ettirmelerine işaret eden muhafazakar sesler de milli takıma saygısızlık etme ve maç dışı meselelere odaklanma eleştirilerini bu vesile ile daha gür sesle dillendirdiler. Oysaki takımda önemli isimlerin sakatlık nedeniyle kadro dışı kalması, teknik direktör Vlatko Andonovski’nin işleyen bir sistem kuramaması gibi daha somut sorunlar vardı. Nitekim geçtiğimiz günlerde Andonovski’nin istifası geldi. Maçın oyuncusu seçilen İsveç kalecisi Zećira Mušović’in, basın toplantısındaki sınırlı soru haklarından birini kendisine “Zlatan’ı (İbrahimovic) tanıyor musun?” diye sormak için kullanan gazeteciye bakışı, turnuvadan hafızamıza kazınan anlardan biri oldu.
Aynı gün Hollanda, Güney Afrika’yı net bir skorla geçti. Ancak İtalya’ya karşı uzatmalarda Güney Afrika’yı gruptan çıkaran golü atan Kgatlana’yı anmadan geçmeyelim. Turnuvadan önceki iki hafta içerisinde üç aile üyesini kaybeden oyuncu yine de takım arkadaşlarıyla olmayı seçmişti. 2022’de on ay sahadan uzak kalmasına yol açan aşil tendonu sakatlığının da ardından her şeye rağmen turnuvada yerini alan oyuncu, saçlarına işlediği gökkuşağıyla kupa tarihinde de yerini aldı.
7 Ağustos
İngiltere-Nijerya: 0-0 (Penaltılar: 4-2) / Avustralya-Danimarka: 2-0
Nijerya, kıyasıya bir mücadelenin ardından penaltılarda biraz da heyecanlarına yenilerek son 16 turunda elenen taraf oldu. İngiltere’de grup maçlarındaki performansıyla öne çıkan genç oyuncu Lauren James, Nijeryalı oyuncuların baskısı karşısında sakinliğini koruyamadı. Düştüğü bir pozisyonda yerden kalkarken kasıtlı bir şekilde Michelle Alozie’nin üstüne basması, muhtemelen oyunuyla adından söz ettireceği bir turnuvada doğrudan kırmızı kart ve iki maç ceza almasına ve bu sembolik fotoğrafa yol açtı. James maçtan sonra kamusal bir özür paylaşırken, Alozie ise bu seviyede bir oyunda başa çıkması zor duyguların oluşmasını doğal karşıladığını belirtti ve “yine de kırmızı kart tabii,” diye ekledi.
8 Ağustos
Kolombiya-Jamaika: 1-0 / Fransa-Fas: 4-0
Son 16’ların son gününde Kolombiya ve Fransa çeyrek finale çıktı. Kolombiya maçı sonunda Mayra Ramirez ile fotoğraf çektirmek için sahaya giren çocuk, sonunda güvenlik tarafından çıkarılsa da hedefine ulaşmaktan dolayı mutlu ve gururluydu.
Çeyrek Finaller
11 Ağustos
İspanya-Hollanda: 2-1 / Japonya-İsveç: 1-2
Çeyrek finallerin ilk gününde İspanya ve İsveç tur atladı. 2003 doğumlu oyuncu Salma Paralluelo İspanya’ya turu getiren golüyle maçın yıldızı seçilirken Japonya, turnuva boyunca sergiledikleri oyunu İsveç karşısında kuramadı. Yine de izlettikleri keyifli takım oyunu ve takım bileşenleri arasındaki iyi iletişim alkış aldı.
12 Ağustos
Avustralya-Fransa: 0-0 (Penaltılar: 7-6) / İngiltere-Kolombiya: 2-1
Turnuvada öne çıkan bir diğer kaleci performansı, penaltılara kalan Avustralya-Fransa maçında Arnold’dan geldi. Turnuva tarihindeki en uzun penaltı atışı sonucunda Avustralya yarı finale çıkarak büyük sevinç yaşadı. Maç sonrası Sam Kerr’ün forma hediye ettiği çocuğun sevinci görülmeye değerdi.
Turnuvadaki lubunya görünürlüğü oyuncularla sınırlı değildi. Örneğin, İngiltere’ye karşı Kolombiya’yı destekleyen yeni evli çift “balayımızı kutluyoruz” pankartıyla tribünde yerini almıştı.
Yarı Finaller
15 Ağustos: İspanya-İsveç: 2-1
Karşı karşıya geldikleri yarı final maçının ardından formalarını değiştiren Barselonalı takım arkadaşları Fridolina Rolfö ve Aitana Bonmati, kameralara böyle poz verdi.
16 Ağustos: Avustralya-İngiltere: 1-3
Avustralya’nın taraftarı önünde tarih yazdığı turnuva serüveni, yarı finalde İngiltere’ye 3-1 yenilmesiyle sona erdi. Ancak takımın elde ettiği başarının, ülkede kadın futbolunun gördüğü ilgi ve destek açısından bir dönüm noktası yaratması bekleniyor. Tribünde ve ekranda izleyici rekorları kırıldı, meydanlarda ve hatta uçakta bir arada maç izleyen taraftarlar viral oldu, Avustralya hükümeti kadın sporlarının gelişimi için 200 milyon dolarlık bir fon desteği açıkladı. Sam Kerr’ün maç sonu yaşadığı üzüntüyü yakalayan bu kare, fonda final oynayacak takımların bayraklarıyla birlikte kendi hikayesini yazan çok sayıdaki fotoğraftan bir diğerini oluşturdu.
18 Ağustos
Tarihi anlar, yoğun duygular, önemli gelişmeler birbiri ardına yaşanırken 18 Ağustos’ta FIFA Başkanı Gianni Infantino kendisini hatırlattı. Final öncesinde yaptığı konuşmada kadınlara şöyle seslendi: “Tüm kadınlara söylüyorum. Biliyorsunuz dört kızım var. Tüm kadınlara değiştirme gücünüzün olduğunu söylüyorum. Doğru savaşları seçin. Değiştirme gücüne sahipsiniz. Biz erkekleri ne yapmamız gerektiğine ve ne yapmamamız gerektiğine ikna etme gücüne sahipsiniz. Sadece yapın. FIFA’da, erkeklerde, açık kapılar bulacaksınız. Sadece kapıları itin.” Kadın haklarına dair anlayışını kız babası olması üzerinden geliştirerek daha ilk cümlesinden paternal ve hiyerarşik bir ilişki kurması mı, zaten kariyerleri boyunca bin türlü eril federasyonla uğraşmak zorunda kalan kadınlara fikri sorulmadan mücadele tavsiyesi vermesi mi, yoksa erkeklerin neden ikna edilmesi gereken iktidar pozisyonlarını kapladıklarını sorgulamayı es geçmesi mi… neresinden tutsam bilemediğim bu açıklama tabii ki çok fazla tepki çekti. Norveç oyuncusu Ada Hegerberg, “Erkekleri ikna etmek için bir sunum üzerinde çalışıyorum, kim katılmak ister?” diye tweet atarken, İsveç eski milli kalecisi Hedvig Lindahl ise ortak bir Word dökümanı açtı. Bu gullümlü ortamın, final yaklaşırken spot ışığı altında yerini almaya hazırlanan güç sahibi erkeklerin kupa töreni performansıyla gölgede kalacağını henüz bilmiyorduk.
19 Ağustos – Üçüncülük Maçı: İsveç-Avustralya: 2-0
İsveç ve Avustralya arasında gergin ve bol temaslı geçen oyun sonrasında İsveç bronz madalyanın sahibi oldu.
20 Ağustos – Final:
İspanya-İngiltere: 1-0
İspanya, turnuvanın izlemesi en keyif veren takımlarından birisi olarak şampiyonluğa ulaştı. Ancak bu başarı, birkaç önemli olayla gölgelenmiş şekilde geldi. 2015 yılından beri takımın başında olan Jorge Vilda bu turnuvaya kadar, dünyanın en iyisi olmayı hedefleyen bir takımın potansiyelini kullanamamış, önceki turnuvalarda hayal kırıklığı yaratmıştı. Takım oyuncuları tarafından taktik becerisi yetersiz bulunuyor ve sergilediği tutumlar nedeniyle tepki görüyordu. Yaşadıkları sorunların çözülmesi isteğiyle takımın o dönemki üç kaptanı Alexia Putellas, Irene Paredes ve Patricia Guijarro, İspanya Futbol Federasyonu’na (RFEF) kamusallaştırmadan resmi bir şikayet mektubu yazdı. Bu mektupta belirtilen şikayetlerin bazıları şunlardı: Milli takım oyuncularının otel odalarının kapısını kilitlemesinin yasak oluşu, bazı oyuncuların hiç dinlendirilmemesi, medikal desteğin yetersiz kalması, sakatlıkların sıklığı, takımın bir beslenme uzmanı olmaması, maç analizleri ve taktik anlayışın eksikliği, antrenman kalitesinin düşüklüğü… Süreci kamusallaştırmamaya özen gösteren oyunculara doğrudan cevap vermeyen federasyon, oyuncuları suçlayan ve Vilda’ya desteklerini belirten kamusal bir açıklama yayımladı. Şantajcı olmakla suçlanan ve özür dilemeye çağrılan oyunculardan 15’i (Las 15) bu tavrı kabul etmeyerek Eylül 2022’de açık bir mektup yazdı. Bu mektubu yazan oyuncuların bir kısmı hala takıma katılmayı reddederken bir kısmı federasyonun birtakım değişiklikler yaptığını söyleyerek geri döndü.
Vilda’nın koçluk yaptığı bir takıma dönmek oyuncular için ideal bir durum olmadığı kadar, taraftarların da turnuva boyunca takımı desteklemek ve Dünya Kupası’nda yer alma şansını reddeden oyuncuların yanında durmak ikileminde kaldığını gördük. Bir taraf bu koşullarda gelecek bir başarının istismar ve liyakatsızlık eleştirileri alan erkeklere itibar kazandıracağını söylerken, diğer tarafsa takımın elini güçlendirmek ve bu meseleleri uluslararası kamuoyunun gündemine taşımak için şampiyonluğun yararlı olacağını iddia ediyordu. İspanya’nın şampiyonluğu geldi ama bu sorunun cevabı hala belli değil. İlk bakışta, evet, şampiyonluğun hemen ardından RFEF sosyal medya hesabı Vilda’nın bir fotoğrafını paylaşarak desteğini gösterdi. Hikaye hızla “onca zorluğa ve eleştiriye rağmen takımını şampiyonluğa taşıyan Vilda” şeklinde yazılmaya başlamıştı bile. Ancak oyuncular maç sonrası kurulan dev sahnede kupayı kaldırmaya doğru ilerlerken RFEF başkanı Rubiales’in aşırı temaslarına ve rıza dışı öpücüklerine maruz kaldılar. Daha geniş bağlamda yaşadıkları “katlan ya da terk et” ikileminin metaforu gibi olan bu görüntüye gelen tepkiler ilerleyen saatlerde daha da çoğaldı. Hermoso, tören sonrası soyunma odasından açtıkları Instagram canlı yayınında Rubiales’in öpmesinden hoşlanmadığını belirtirken, aynı akşam federasyon, Hermoso’nun yaşanan durumda bir sorun görmediğine dair beyanını basına gönderdi. İki gün sonra bunun federasyonun iletişim departmanı tarafından yazıldığı ortaya çıkacaktı. Aynı zamanda Rubiales’in tepkileri yatıştırmak için yayınladığı özür videosunda Hermoso’nun da yer alması için hem Rubiales hem Vilda tarafından dönüş uçağında oyuncuya ve ailesine baskı yapıldığı ama oyuncunun kabul etmediği öğrenildi.
Şampiyonlar Madrid’de coşkuyla karşılandı. Başarıları gölgelendi, buna hiç şüphe yok. Ancak, bugüne dek milli takım sürecindeki detayların ve gelişmelerin ulusal ve uluslararası medyaya nasıl ve ne şekilde yansıyacağını büyük ölçüde kontrol edebilen RFEF, son olaylardan sonra kontrolü kaybetmiş görünüyor. Hükümetin üst kademeleri ve bazı futbol kulüpleri de dahil olmak üzere İspanya’da federasyon başkanını istifaya çağıran sesler yükselirken, Caroline Seger, Megan Rapinoe gibi kadın futbolcular ve hak savunuculuğu yapan kişi ve kurumlar İspanyol oyunculara desteklerini belirtiyor ve sessizliğini koruyan FIFA’ya tavır alması yönünde baskı yapıyorlar. Son olarak İspanya’daki kadın futbolcular sendikası (FUTPRO), “Üyemiz Jennifer Hermoso’nun isteğiyle konunun muhatabı ve takipçisi olacağız.” açıklamasını yaptı ve hemen ardından Uluslararası Profesyonel Futbolcular Sendikası’ndan (FIFPRO) destek mesajı geldi. Bu sürecin olumlu yönde değişiklikler getirmesini umuyorum. Ayrıca bu süreçte bir kez daha gördük ki kadın+ futbolunda saha içi rekabet haricinde oyuncuların mücadeleleri birbirleriyle değil, takımları ve ülkeleri aşan bir şekilde eril zihniyete karşı sürüyor. İspanya’nın şampiyonluğunu tebrik eden Vivianne Miedema ve Lucy Bronze gibi pek çok futbolcu, Las 15 olarak anılan grubun kadroda yer almayan kısmına da selam göndermeyi unutmadı.
Gümüş madalyasını alırken Infantino’nun elini sıkmayı reddeden Lucy Bronze ve daha pek çok oyuncu, iktidar pozisyonlarına yerleşmiş erkeklere kulak asmayarak “doğru savaşı seçmiş” görünüyor.
Bu alanın bir endüstri olduğunu hatırlayacak olursak, önümüzde ‘ürün değeri’ hızla artan bir kadın+ futbolu gerçeği duruyor. Ataerkil sistem içerisinde toplumsal cinsiyet normlarına uygun görülmeyen bir spor alanı olarak uzun yıllar engeller ve yasaklarla baş etmiş olan kadın+ futbolu, erkek kategorisinden farklı olarak mücadele ve dayanışmayla harmanlanmış bir oyun kültürü oluşturdu. Önyargıların bir bir yıkıldığı ve ekonomik anlamda hak kazanımlarının art arda geldiği günümüzde bu oyun kültürünün piyasa kuralları karşısında var olma savaşı vereceği yeni bir döneme girdiğimizi düşünüyorum. Marta’nın önceki kuşaktan alıp gelecek kuşaklara devrettiğini söylediği mücadelenin ne yönde ve ne için yapılacağı kadın+ futbolunun geleceğini belirleyecek.
