LGBTİ+ hakları aktivisti trans kadın Hande Kader 2015’te yapılmak istenen ancak polis tarafından engellenen Onur Yürüyüşünün hafızalara kazınan isimlerinden biriydi. Polis şiddetine direnirken çekilen fotoğrafları mücadelemizin simgelerinden birine dönüştü.
O görüntülerin ardından Hande Kader adını bir yıl sonra bir kere daha duyduk. Bu kez ne yazık ki üzücü bir haberle. Kendisinden günlerdir haber alamayan yakınları polise başvurmuş, yapılan aramalar sonucu cansız bedeni 8 Ağustos 2016’da Zekeriyaköy’de bulunmuştu. Hande Kader yakılarak katledilmişti.
O, trans insanlara ve seks işçilerine yönelik nefretin ve şiddetin ne ilk ne de son kurbanı. LGBTİ+ mücadelesi bir kişi daha eksilmemek, bir arkadaşımızı daha kaybetmemek için tüm zorluklara, hedef göstermelere ve nefret söylemlerine karşı mücadele etmeye devam ediyor. Hande Kader’in adı da hem mücadelemizde hem de bir grup gönüllünün emekleriyle yola çıkan, BÜLGBTİ+’nın yasaklanan bursundan ilham ve ismini alan öğrenci bursuyla yaşamaya devam ediyor.
Proje ekibinden Nur Türkmen’le Hande Kader Bursu’nu konuştuk.
Hande Kader Bursu nedir?
Hande Kader bursu, sadece trans öğrencileri kapsayan bir burs çalışması. Her ayın belirli bir günü (geçen yıl ayın 5’iydi, bu yıl ayın 25’i) öğrencilere 300 liralık burs sağladığımız gönüllü bir fon oluşumu.
Fikir nasıl ortaya çıktı?
Geçen sene aralık ayında düzenli olmasını planladığım işime başladım. İlk maaşımla da bir trans öğrenciye burs vermek istediğimi duyurdum. Etrafımda hiç trans beyanlı tanıdığım insan yoktu. İlgili tweet’ime iyi/kötü bir sürü yanıt geldi. Kötü tweet’lere verdiğim cevaplar aslında fonu hayata geçiren motivasyonlardan biri oldu. Birçok kişi burs için başvurmaya başladı, birçok kişi biz de para gönderelim dedi.
Daha sonra Midori ulaştı bana. Öğrenci seçme sürecinde yardımcı olmak istedi. Birbirimizi tanıma sürecinde fikir de olgunlaştı.
Bir yandan para toplarken, bir yandan öğrencilerle görüşmeler yapmaya başladık. Bir isim koyma fikri de Midori’den çıktı. Boğaziçi’nde iptal olan bursun adını yaşatmaya karar verdik. Tabii ki etik kaygılar vardı aklımda ama Hande’nin birkaç arkadaşından çok güzel tepkiler aldım. Bu beni biraz rahatlattı.
Oradan devam edeyim o halde. Bu çalışma seni nasıl etkiledi/dönüştürdü?
‘Neden hiç trans tanımıyorum’ ve ‘ay ben trans hakları bizim mücadelemizin içinde zaten var sanıyordum, kim bu TERF’ler?’ isyanım burs kararını oluşturdu diyebilirim. Aslında benim özellikle translarla dayanışma yürütme sebebim bu. Trans insanlarla hiç yolum kesişmedi sanıyordum. Bugünse aslında hayatımda ne kadar çok trans insan olabilir diyorum. Belki bana güvenip trans olarak açılmayan, çok yakınımda, görmeden geçtiğim insanlar var. Şimdi en azından birileri benim güvenli alan olduğumu biliyor diye düşünüyorum. En azından artık ihtiyaç duyduklarında bana ulaşabileceklerini biliyorlar. Maddi ya da manevi onlar için bir şeyler yapmak için çabalayacağımı biliyorlar. Ben burs fonunu ne hayır işi ne de ek iş olarak görüyorum. Bu benim işim. Gerçek bir iş. Toplumsal sorumluluğumun bir parçası, benim bir parçam. Ne iyi bir şey ne de kötü bir şey değil. Sadece yapılması gerekeni yapıyorum. Gasp edilen bir hakkın minicik bir kısmının geri iadesi.
Destek olacağınız kişileri nasıl belirliyorsunuz?
Ders durumları ve maddi durumları daha iyi bir yöntem bulana kadar esas belirleyici. Gerisi konuşmamıza ve çekimser olmamaya dayalı. Telefonda konuşmadan aldığım kimse olmadı. Bazen görüntülü olarak da konuştuğum kişiler oluyor. Güvendiğim insanlar tarafından bana yönlendirilmiş kişilere trans kimlikleri hakkında tabii ki daha az soru soruyorum. Onlarla konuşmalarımız genellikler ne yapabileceğim ya da maddi durumları hakkında oluyor.
Açıkçası birkaç kere trans olmayan kişilerin de başvurduğu oldu. O yüzden süreçle ilgili olabildiğince fazla soru soruyorum ama kimseye beden polisliği yapmamaya özen gösteriyorum. Sürece başlamış olma ya da başlamak isteme gibi şartlarımız yok. Sürece başlamış olmanın bizi etkileyebileceği tek kısım süreçle ilgili borçlar olabilir. Hormon ilaçları ve ameliyatlar için paraya ihtiyacı olanları bu kısımları düşünerek değerlendiriyorum. Fakat trans deneyiminin bir spektrum olduğu gerçeğini gözden kaçırmamaya çalışıyorum.
Kimsenin hayatında olup bitenleri onlar anlatmadan bilemem. Dolayısıyla benimle açık bir iletişim kurmalarına ihtiyaç duyuyorum. Anlattıkları şeylerin tamamını bilen tek kişi zaten benim. Anlatılanlar benimle güvende. Tek çalışmanın zorluğunun yanında en güzel kısmı da bu. Yine de kimse %100 güvenilir alan olamaz. Ben de onların güvenliği için maksimumda özen gösteriyorum diyebilirim.
Derslerdeki başarı kıstasınız nedir?
Geçen sene ders durumunu göz önünde bulundurmuyorduk. Daha doğrusu fazla göz önünde bulunduramıyorduk. Başvuru sayımız daha azdı, gün geçtikçe çoğalmaya başladı. Bu yüzden, bize başvuran öğrencilerden maddi durumu görece daha kötü ve bizde belirli bir güven uyandıran öğrencilerle başladık. Öğrencilerle görüşmelerimiz en az birkaç defa oluyor ve çeşitli yollar deniyoruz. Herkesin hem kendini güvende hissedeceği hem de paranın doğru kişilere ulaştığından emin olmaya çalışıyoruz. Geçen sene not konusunda daha esnektik. Bu sene asla esnetmediğimiz iki kural var: öğrencilerin en az 2.50 ağırlıklı not ortalamasına sahip olmaları ve en fazla alttan bir dersi bırakmış olmaları gerekiyor.
Peki sadece öğrencilere mi destek oluyorsunuz?
Öğrenci olmayanlar için de sık sık destek topluyorum. Wokeshop projemiz hala devam ediyor. El emeği ürünlerin bütün karı ihtiyacı olan translarla dayanışmaya gidiyor. Tek seferlik bir yardımı kapsıyor ve herkese gönderebildiğim para miktarı da haliyle değişik oluyor. Ne kadar toplayabilirsem o kadar gönderiyorum. Her zaman istediğimiz miktarlarda para bulamasak da en azından ‘sana yardımcı olamam üzgünüm’ dediğim insan sayısı azaldı. Hande Kader burs fonu yerine ‘Hande Kader Desteği’ diyorum kendimce bu kısma.
Bugüne kadar kaç kişiye destek oldunuz?
Önce okuyucuların kafasında canlanması ve daha iyi anlamaları için fona destek olanların sayılarını vermek istiyorum.
Hande Kader Burs Fonuna Destek Olanlar: İlk sene ben dahil 23 kişiydik. Tek seferlik gönderenler ve bir süre gönderip daha sonra bursu kesmek zorunda kalanların hepsi bu sayıya dahil.
Bu sene düzenli gönderen 16 kişiyiz. Beş kez de tek seferlik yardımlar almıştık.
Hande Kader Desteği için direkt para gönderenler: Lapis Lazuli Tarot Projesi için 16 kişi para göndermişti. İlk projemiz de buydu. Sonra ekstra yardımlar topladık. Pandemi döneminde seks işçileriyle ayrıca dayanışma göstermeye özen gösterdim. Sadece bu sene 25 kişi yardım gönderdi ve göndermeye devam ediyorlar.
İki yıldır düzenli burs alan kişilerin sayısı: Toplam 19 kişi bu fondan burs aldı. Altı öğrencimiz iki senedir sürekli devam ediyorlar.
Tek seferlik yardımlar (Hande Kader Desteği): Şimdiye kadar burs fonu hariç 21 kişiye yardımda bulunduk.
Wokeshop’tan alışveriş yapmış kişilerin sayısını ya da şimdiye kadar ürün göndermiş kişileri bilemiyorum. İlk yaptığımız gün bütün ürünleri 24 saatte bitirmiştik. Bu büyük bir başarı bence.
Nasıl destek olabiliriz?
Aslında yardımcı olmanın çeşitli yolları var. El yapımı ürünler yapanlar bize gönderebilir ve Wokeshop’la birlikte yürüttüğümüz projeye destek olabilir. Oradan ürünler satın alabilirler ya da direkt bana ulaşıp bana para gönderebilirler; düzenli ya da düzensiz üç lira ya da beş bin lira hiç fark etmez. Miktar önemli değil, önemli olan o miktarı göndererek havuza katkı sağlamak.
Bu arada paylaştığım yardım çağrılarına destek olarak, etkileşim vererek veya benimle fikirlerinizi paylaşarak da destek olabilirsiniz. Ben her türlü desteğe çok önem veriyorum. Bu arada hep çoğul yazdım ama ben tek başıma işleri koordine ediyorum. Wokeshop ekibi Wokeshop’taki işlerin büyük çoğunluğunu hallediyor. İşin yüklü kısmı onlarda. Paranın kime gideceğini, bazen ürün göndermek isteyenleri ben yönlendiyorum o kadar. Tek seferlik yardım toplama işlerinde Zülal’le paslaşmaya başladık. Zülal benden daha iyi bile diyebilirim. Güzel yardımlar topluyor bu ara. Hem ona hem bu projeyi hayata geçirmeme vesile olan Midori’ye hem de emek/destek veren herkese sizin aracılığınızla bir kez daha teşekkür ederim.
Hande Kader Bursuna destek olmak için Nur’a turkmenvahidenur@gmail.com adresinden, Twitter’dan ya da Instagram’dan ulaşabilir; Wokeshop’tan alışveriş yapabilirsiniz.
1 Comment